1. BASKI MAKİNESİNİ BASKIYA ALMA
1.1. Çok Renkli Baskı
Basılacak yazı, şekil, desen siyah beyaz ise, standart ya da özel bir
renk taşıyorsa baskının yapımı kolaydır. Klasik yolla fotoğraflanır.
Kalıp oluşturulur. Mürekkep haznesine istenen renk konularak makine
baskıya alınır. Ancak, basılacak malzeme bir renkli resim ise ya da
baskı işleminde değişik renkler söz konusu ise trikromi baskı gündeme
gelir.
Önce orijinal kopya renk ayırım sisteminde analiz
edilir. Cyan, magenta, sarı ve siyah renklerin analiz sonucunda hangi
bölgelerde ne yoğunlukta bulunduğu saptanır. Bu bilgilerle her rengin
ayrı kalıbı oluşturulur. Bu kalıplar, ayrı baskı ünitelerinde baskı
materyali ile temasa geçer. Ekstra renkler de bunların devamında
basılır.
1.2. Çok Renkli Baskıda Kullanılan Mürekkepler
Bir
materyale baskı yapabilmek için gerekli olan temel elemanlardan baskı
kalıbı, baskı makinesi ile birlikte 3. zorunlu eleman da mürekkeptir.
Tanımı
Baskı
materyali üzerinde görüntünün oluşturulması ve kalıcı olması için
zorunlu olan pigment +
bağlayıcılar + çözücüler vb.
kimyasallardan yapılmış muhtelif renklerdeki karışıma
mürekkep denir.
Flekso mürekkepleri kimyasal yapı itibarıyla üç ana grupta toplanır. Bunlar:
1- Solvent bazlı mürekkepler
2- Su bazlı mürekkepler
3- UV mürekkepler
Makinede
çalışma esnasında mürekkebin çok değişik
şartlara uyma zorunluluğu vardır. Mürekkep,
iş olan yerleri tam örtmeli,
homojen akabilmeli ve aynı oranda
akabilmelidir.
1.3. Renk Karışımları
Renklerin
karışımında trikromi mürekkeplerden faydalanılır. Sarı, magenta, cyan
ve siyah mürekkeplerden diğer renkler ve tonları bulunur. Renk karışımı
yaparken, açık renk mürekkebin içine yeteri kadar koyu renk mürekkep
katılarak istenilen renk bulunmaya çalışılır. Eldeki orijinale uygun
renkleri bulup basabilmek için bilgi, tecrübe, orijinalin içinde hangi
renklerin ne kadar miktarda olduğunu anlamak gereklidir.
Temel Karışımlar
Magenta+ Sarı = Turuncu
Magenta+ Cyan = Mor
Sarı + Cyan= Yeşil
Kırmızı + Beyaz = Pembe
Siyah + Beyaz + Mavi = Gri
Kırmızı + Sarı + Siyah = Kahverengi
Kırmızı + Sarı + Siyah = Sütlü Kahverengi
Özel
karışım renklerinin hazırlanmasında ise iki yöntem kullanılır:
Basılması istenen renk önceden belirlenmiş bir formüle göre hazırlanır
veya renk tercihi, bir kâğıt üzerine boyanarak ya da fon kâğıdı ile
örneklenerek belirtilir. Günümüzde formüle edilmiş renk hazırlama
sistemleri, uygulama kolaylığı ve daha sağlıklı sonuç vermesi açısından
tercih edilmektedir. Dünya üzerinde birçok değişik özel renk hazırlama
sistemi bulunmaktadır.
Bunlar arasında en yaygın olanı "Pantone Renk Karışım Sistemi"dir.
Bu sistem, 11 rengin (9 temel renk
+ l siyah + l şeffaf beyaz)
birbirleriyle yüzde ve gram olarak değişik oranlarda karıştırılarak 747
farklı renk hâlinde hazırlanması temeline dayanmaktadır. Bütün Pantone
renkleri belirli bir standarda göre numaralanarak kataloglanmıştır.
Renk katalogları genellikle iki bölümden oluşur.
Temel
baskı mürekkebi renkleri ve bunların karışımlarından oluşan diğer
renkler bir bölümde parlak yüzeyli kâğıtlar üzerinde, diğer bölümde ise
mat yüzeyli kâğıtlar üzerinde gösterilir. Bunun nedeni, aynı rengin mat
ve parlak yüzeyli kâğıtlar üzerinde oldukça farklı baskı sonuçları
vermesidir. Baskı mürekkebi, parlak yüzeyli kâğıtlarda daha canlı
görünür.
Mat yüzeyli kâğıtlar ise
baskı mürekkebine daha yumuşak ve
pastel bir görünüm kazandırırlar. Baskının uygulanacağı
kâğıdın rengi de mürekkep renginin etkisini değiştirir. Bazı kâğıt
üreticileri, standart baskı mürekkebi renklerini, çeşitli renk
tonlarında ürettikleri kâğıtlar üzerinde gösteren renk katalogları
yayınlamaktadırlar. Tasarımcı, Pantone sistemiyle hazırlanan renklerin
numaralarını pikaj ya da film çıktısı üzerinde belirtmelidir.
Eğer
tasarım, asetat, metal, alüminyum folyo
gibi alışılmadık bir yüzey üzerine
uygulanacaksa tasarımcı bu konuda önceden bilgilenmelidir. Pantone renk
karışım sistemi, uluslararası düzeyde uygulanmakta ve çeşitli
ülkelerdeki baskı mürekkebi üreticilerince lisans altında
üretilmektedir.
UYGULAMA - 1 :
2. İLK BASKI KONTROLÜ
2.1. Çok Renkli Baskıda Renk Sırası
Çok
renkli baskıların baskı sıralaması yapılırken renk sırası dikkate
alınmalıdır. İş eğer dia ise sarı, magenta, cyan ve siyah şeklinde
sıralama yapılır. Ek renkler söz konusu ise rengin durumuna
göre değişiklik yapılabileceği gibi
genellikle CMYK’nın devamına yerleştirilir.
Ters
baskı ise sıralama en üste basılacak olan renk kazanı ilk önce
basılacak şekilde sıralanır. Sıralama
hazırlanırken baskının düz baskı (üstten) veya
ters baskı (alttan ) olmasına, hangi rengin, hangi rengin
üzerine baskı yaptığı dikkate alınması gerekir. Baskı zeminine sır
olarak mesela beyaz atılacaksa ters baskıda en son, düz baskıda ise ilk
üniteye verilmelidir.
2.2. Renk Sayısının Kurumaya Etkisi
Kullanılan
renk sayısı, baskı altı malzeme, mürekkep cinsi ve kurutma yöntemi işin
kuruma süresine etki yapar. Baskı
altı malzemenin mürekkep emiciliği veya
kurutma yöntemi kuruma süresini direkt etkilemektedir. Bunlardan renk
sayısı özellikle solvent bazlı ve su bazlı mürekkeplerin kullanıldığı
baskılarda önem kazanmaktadır.
Bu mürekkeplerin
içerisindeki çözücüler gerek emilme
gerekse buharlaşma yöntemleriyle kurumaları
sağlanmaya çalışılır. Kuruma esnasındaki baskı hızı kuruma süresi ile
örtüşmez ise yaş üzerine yaş baskı problem
çıkartabilir. Bu durumda kurumayı
hızlandırıcı tedbirler alınmalıdır. Örneğin hızlandırıcı solvent
ilavesi veya kurutma tünelinin etkisinin artırılması gibi. UV
mürekkepler her ünite çıkışında yine UV ışık yardımı ile
kurutulduğundan renk sayısının kurumaya etkisi görülmemektedir.
UYGULAMA - 2 :
3. POZİSYON AYARI YAPMAK
3.1. Kroslar
Kaliteli
bir baskı elde etmenin temel şartlarından biri şüphesiz planlı ve
kontrollü çalışmaktır. Planlı ve kontrollü çalışmak için belirli
kaideler ve araçlar gereklidir. Baskı kontrollerini
çok yönlü yapabilmek
için değişik şekillerden
oluşmuş kroslar kullanılmaktadır.
3.2. Krosa Göre Ayar Yapmak
Pozisyon
ayarı, iş üzerindeki renklerin kayma
yapmadan üst üste basılması için yapılır.
Düzgün bir baskı için temel koşullardan birisidir. Kalıp üzerindeki
kros işaretleri baskı materyali üzerine kalıbın
renginde basılır. Baskı operatörü
üniteler arasındaki senkronizasyonu sağlamak için krosları baz
alarak krosların üst üste oturup oturmadığını kontrol eder. Eğer bir
oturmama söz konusu ise işi ilgili ayar noktalarından ileri geri,
sağasola almak suretiyle üst üste oturtur. Yine kroslardan diğer
baskıya yönelik problemleri tespit eder ve çözüm noktasında baskıya
müdahale eder.
3.3. Fotosel Ayarı Yapmak
Bobinden
çalışan makinelerde baskının sürekli
yapılması için gerekli ayarlardan biridir. Bu ayarda
birinci ünitenin dışındaki diğer ünitelerde birer fotosel kafası
mevcuttur. Sistem kalıp silindirleri üzerine yerleştirilmiş krosların
malzeme üzerine basılmaları sonucu fotosel kafalarının bu krosları
dikkate alarak baskının otomatik oturtulması esasına dayanır.
UYGULAMA - 3 :
Flexographic Machine - Flexoprinting - Flexo Baskı Makineleri - Flexo Baskı - Flekso Baskı Makinası |
